Idee/plan (van 1829) van bevaarbare verbinding Rijn-Eem, weer actueel
tot 800 800-900 900-1000 1000-1100 1100-1200 1200-1300 1300-1400 1400-1500 1500-1600 1600-1700 1700-1800 1800-1900 1900-2000 vanaf 2000
1845 tot 1846
Onderwerp(en)
Bron(nen)
- Verkeer vervoer verandering? Ontsluiting van Amersfoort 1820-1890., J.H. Lodewijks (blz. 19, 20, 25 en 26)
Gebeurtenis
Het plan werd weer actueel toen de aanleg van de NRS-spoorlijn Utrecht-Arnhem vorderde in 1844/1845.
De aanleg/exploitatie van de NRS-spoorlijn is van invloed geweest op de "verkeers- en vervoerspositie" van Amersfoort en daarmee op de economie van de stad (in de archieven wordt als "bedrijfstak" gesproken van het "verkeerswezen", zakkendragers, schippers, beurtschippers, tappers, kroeghouders, logementhouders, stalhouders, koetsiers, etc.). De invloed werd b.v. ook gevoeld bij wagenmakers, zadelmakers en de fouragehandel. Amersfoort was traditioneel een rustpunt en overstapmogelijkheid voor reizigers, een trefpunt en overslag-/laadplaats voor de handel en een wisselplaats voor de paarden van diligences, postkoetsen en wagendiensten.
Door de exploitatie van deze NRS-spoorlijn, kwam aan het lange afstandsvervoer (de directe, geregelde wagen- en diligencediensten) vanuit het oosten van het land in de loop van de jaren 1840, een min of meer abrupt einde. Bij voorbeeld, het vervoer van vis uit het westen, naar de adel in het oosten van het land en in tegenovergestelde richting het vervoer van wild, koos andere wegen. Ondernemers staakten hun diensten op Amersfoort. Voor bij voorbeeld reizigers uit het oosten, werd het na het gereed komen van station Arnhem in 1845, aantrekkelijker om de snelle treinverbinding via Utrecht naar Amsterdam te nemen. Het vervoer van schamel gevulde koetsen was voor de meeste ondernemers te kostbaar geworden, zij verlegden hun route naar Arnhem. De enkele reiziger met bestemming Amersfoort, kon in Maarsbergen de trein verlaten en aldaar dan, sinds 1845, overstappen op de aansluitende diligence naar Amersfoort.
De komst van deze spoorlijn en de latere lijnen vanaf 1863 (1874, 1876 en 1886) in Amersfoort, zette het traditionele "verkeerswezen" en aanverwante "bedrijfstakken" in de regio onder druk. Als voorbeeld (zie hyperlink "Dieges"), ondernemer P. Dieges meldt in zijn brief van 7 Oktober 1863 aan B&W van Amersfoort, dat hij zijn postwagendienst Utrecht-Amersfoort heeft gestaakt, "om reden dat daar geen inkomsten of verdiensten meer van kan worden genoten door het in werking gebragte Centraal Spoorweg". Bron van de brief: Archief Eemland, BNR 002.1 Gemeentebestuur Amersfoort (1811-1945) Inv. Nr(s). 383
PM Zie verder voor de invloed van de spoorwegaanleg/-exploitatie op Amersfoort, o.a. "Verkeer, vervoer, verandering? Ontsluiting van Amersfoort 1820-1890", van J.H. Lodewijks en "Amersfoort 1850-1930. Economische bedrijvigheid en sociale verhoudingen", van Paul Brusse. Deze literatuur is aanwezig in de bibliotheek van Archief Eemland [plaatsingscode G 564 (Jan Lodewijks) en 2142 (Paul Brusse)]; zie onder: Links/Historie Amersfoort/Archief Eemland/Bibliotheek
Link(s):
Dieges
