Westsingel nr. 43 wordt als stadhuis in gebruik genomen
tot 800 800-900 900-1000 1000-1100 1100-1200 1200-1300 1300-1400 1400-1500 1500-1600 1600-1700 1700-1800 1800-1900 1900-2000 vanaf 2000
1818
Onderwerp(en)
Bron(nen)
- Het oude stadhuiscomplex aan de Hof te Amersfoort. Artikel in: Flehite, jrg. 25, nr. 3/4 juli 1996, blzn. 35-40, W.J. van Hoorn (blz. 36, 37 e.v.)
- Nering en Vermaak. De opgraving van een veertiende-eeuwse markt in Amersfoort., F. Snieder, M. Krauwer (blz. 29)
- Bij afwezigheid van de schout. Het persoonlijke ambtsdagboek van Cornelis Volckenszoon; burgemeester van Amersfoort (1555-1556)., W. Gommers, L. Jongen, A. van Nostrum (blz. 37, noot 4)
- Stadhuizen van Amersfoort. De bouwgeschiedenis., M. Cramer, S. Hovens, T. Reichgelt, F. Snieder, Drs. B.G.J. Elias (blz. 21)
Gebeurtenis
Amersfoort heeft in de loop van zijn geschiedenis waarschijnlijk drie, volgens sommige onderzoekers vier, stadhuizen gehad. Het eerste zou in de Krommestraat/Vijver hebben gestaan, vervolgens zouden de stadhuisactiviteiten in 1536 zijn geconcentreerd op de Hof. Aldaar heeft het stadhuis bestaan tot 1818. Daarna het pand Westsingel nr. 43 en sinds 1974 het huidige stadhuis.
Ten onrechte is volgens Van Hoorn (1996, blz. 37) uit de tekst van een akte uit 1396 geconcludeerd (Krauwer, blz. 29), dat het stadhuis in 1396 in de Krommestraat tegenover nr. 70 zou hebben gestaan. Het betreffende huis, genaamd Bottenberch naast dat van Andries Stremphel (en niet Strempzel volgens Van Hoorn, zoals bij Krauwer, blz. 29), heeft volgens Van Hoorn nimmer dienst gedaan als stadhuis. Volgens hem stamt de tekst op de achterzijde van deze akte niet uit 1396, maar uit de 17e eeuw. Deze tekst is om onverklaarbare reden later aangebracht, onbekend is door wie geschreven en ook is niet bekend hoe deze persoon het stuk in handen heeft gekregen en hoe het tenslotte in het Archief Eemland is terecht gekomen. Van Hoorn stelt dat het stadhuis reeds in 1396 en mogelijk zelfs vanaf de stadsrechtverlening in 1259, op de Hof heeft gestaan (Van Hoorn, blz. 36). Hij onderbouwt zijn oordeel op basis van de protocollen vanaf 1478, zijnde inschrijvingen met de overdrachten van onroerende goederen. In dit geval van huizen in de wijk Krommestraat, gelegen ,achter het stadhuis'. Deze wijk omvatte vroeger behalve de Krommestraat, ook Havik, de Hof, de Vijver, Zevenhuizen en de huizen aan de oostzijde van de Langestraat, waarvan de percelen doorliepen tot aan de Hof. Tot de conclusie over de datering van het stadhuis op de Hof vanaf 1259, komt Van Hoorn mede op basis van het archeologisch onderzoek op de Hof uit 1991 (blz. 37 e.v.). Zie ook bij 1396 en 1536. In 1536 zou er volgens hem alleen sprake zijn geweest van nieuwbouw van de schepenbank (het gerecht) naast het reeds bestaande stadhuis.
Volgens Van Hoorn zou er derhalve sprake zijn van drie locaties van het stadhuis (de Hof, Westsingel en huidige).
In het boek `Stadhuizen van Amersfoort` wordt concluderend gesteld: `.. dat een stadhuis ter plaatse van de Krommestraat 70 hoogst onaannemelijk is. Een situering aan de overzijde van deze straat is op z'n minst zeer twijfelachtig. Daar staat weinig tegenover. Zekerheid van het stadhuis op de Hof is er pas in de vijftiende eeuw. Het is dan gevestigd in een gebouw dat mogelijk al rond 1300, mogelijk iets later, is neergezet en ook toen al een bijzondere functie moet hebben gehad. De oudste geschiedenis van het Amersfoortse stadhuis blijft dus nog omgeven door de nodige nevelen.`
Westsingel nr. 43 is het vroegere woonhuis van Abraham Cohen, zoon van Benjamin Cohen, een rijke bankier en tabakshandelaar, die aan de Zuidsingel "het Huis met de paarse ruitjes" liet bouwen. Het huis aan de Westsingel is gebouwd tussen 1780 en 1782. Cohen heeft maar kort in het huis gewoond. In 1804 werd het aan het rijk verkocht, dat het in gebruik nam als wervingsbureau voor militairen. In 1816 huurde de gemeente het gebouw voor fl. 500,-- per jaar, waarna het in 1818 als stadhuis in gebruik werd genomen. Het werd het tweede stadhuis. In 1829 kocht de gemeente het gebouw voor fl. 12.000,--. In 1904 werd het aan de linkerzijde uitgebreid door architect W.H. Kam. Met de invoering van de Gemeentewet van 1851, werden raadsvergaderingen openbaar. Het publiek zal vanaf die tijd waarschijnlijk een plaats in de raadzaal hebben plaats genomen. In 1880 werd een kleine kamer naast de raadzaal, met een balkon, gordijnen en ballustrade, voor toehoorders ingericht. Deze ruimte is op de eerste verdieping, achter een wand met deur, in de grote trouwzaal te herkennen.
In 1974 werd het derde (huidige) stadhuis (gemeentehuis) in gebruik genomen, maar de moderne trouwzaal in dat gebouw sprak de trouwlustigen vaak niet aan. Vele Amersfoorters wilden toen buiten de stad in het huwelijk treden. Daarom zijn in het gebouw Westsingel nr. 43 twee prachtige trouwzalen ingericht, waarvan één in de vroegere raadzaal.
Voor foto's kies als zoekterm Stadhuis of gemeentehuis onder hyperlink "Beeldbank".
Link(s):
