Brontekst bekijken van Plompetoren ingericht als gevangenis, daarom ook Dieventoren genoemd

{{Kenmerk
|kenmerk=geen
}}
{{Gebeurtenis
|van=1434
|rubrieken={{Rubrieken
|rubriek=Dieventoren/Plompetoren
}}{{Rubrieken
|rubriek=Muurhuizen
}}{{Rubrieken
|rubriek=Gezag/macht/overheid
}}
|bronnen={{Bronnen
|bron=Amersfoort getekend. Rondgang door een oude stad.
|pagina=blz. 28
}}{{Bronnen
|bron=Amersfoort Magazine Open Monumentendag jrg. 7, nr. 1
|pagina=blz. 20
}}{{Bronnen
|bron=De restauratie van de Dieventoren c.a. 1941-1942
|pagina=blz. XIX
}}{{Bronnen
|bron=Beschryving der stad Amersfoort
|pagina=blz. 35
}}
}}
Deze toren wordt ook wel Plompetoren (platte toren, belegd met plomb=lood of in de betekenis, stomp, zwaar, log) of "Latijntje" genoemd. De toren was een versterkte muurtoren uit de eerste stadsmuur en wordt in 1434 voor het eerst genoemd als gevangenis (mogelijk geen onderdeel van eerste muur geweest, maar een toevoeging).
In 1554 (zie daar) is de Dieventoren de enige gevangenis in de stad. Daarvoor verbleven de gevangenen ook onder het stadhuis op de Hof en in de verschillende torens en torentjes in de stadsmuren (arkeltoren, spietoren of sentineltorentjes genaamd; zie hyperlink "Terminologie verdedigingswerken").

Deze toren heeft tot 1 januari 1889 dienst gedaan als gevangenis. In 1829 werd deze uitgebreid met de aangrenzende gebouwen. 
De naam "Latijntje" heeft te maken met het klokkentorentje, afkomstig van de Latijnse school in de Herenstraat. Toen men het (in 1860; zie aldaar) op het dak van de Dieventoren plaatste, heeft men dit dak eerst geheel moeten verbouwen. Het uurwerk in het torentje dateert van 1592, mogelijk zelfs het oudste uurwerk van Nederland. De klok van het Latijntje slaat nooit tegelijk met de andere torenklokken in Amersfoort, omdat het verhaal gaat, dat er dan een ramp over de stad zou komen.

Voor foto's kies als zoekterm Dieventoren onder hyperlink "Beeldbank".

Van Bemmel (blz. 35) meldt ook een Plompetoren ("Plompentooren") "aan het Bolwerk achter de straat, genaamd de Haag, dat een zware en dikke Toren was, welke in vroeger tijden de Plompetoren genaamd werd, en naderhand de Koekkoekstoren, in onderscheiding van de nu (is 1760) tegenwoordige Gevangentoren, die, voor dat, tot dat gebruik toegesteld werd, ook de naam Plompetoren droeg".
Zie voor een (waarschijnlijke) afbeelding de toren bij het bolwerk ten zuiden van de straat "In den Haeg", kaartnummer 1001_269 onder hyperlink "Kaartencollectie" (nu Grote Haag).


Link(s):
* [https://www.archiefeemland.nl/hulp-bij-onderzoek/tips/historische-encyclopedie/p/plompetoren-of-dieventoren-of-gevangentoren Dieventoren]
* [http://www.archiefeemland.nl/collectie/fotos Beeldbank (Archief Eemland)]
* [https://www.archiefeemland.nl/hulp-bij-onderzoek/tips/historische-encyclopedie/l/latijnse-school Latijnse School (1)]
* [http://www.archiefeemland.nl/collectie/kaarten-en-ontwerptekeningen Kaartencollectie (Archief Eemland)]
* [http://www.coehoorn.nl/terminologie Terminologie verdedigingswerken]